Werk aan de winkel

15/07/2023

Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 28

Als er een vacature zou zijn voor ’Koning der Nederlanden’, dan zou er in de advertentie in elk geval moeten staan dat hij of zij flexibel moet zijn. Dat, van de andere kant, de Staat ook ruimhartig en flexibel zal zijn als het gaat over uren en vakantiedagen, met wederzijds begrip voor de situatie.

Door Rick Evers

In de praktijk blijkt dat dan te betekenen dat je meer dan eens je vakantie moet afbreken. Omdat men het tóch geen goed idee vond dat je op vakantie ging tijdens een pandemie. Of omdat men het staatshoofd nodig heeft. Als symbool van de natie, een Vader des Vaderlands, in momenten van intens verdriet, zoals toen de MH17 uit de lucht werd gehaald. Of persoonlijk, als je broer of je tante overlijdt, terwijl jij op je vakantieadres bent. Dan is de werkgever ook zo ruimhartig dat je per regeringsvliegtuig zo snel mogelijk thuiskomt vanuit je Griekse vakantiehuis. Voor vrouw en met name de kinderen moet het meer dan frustrerend zijn als men het ’in de winkel’ niet op orde heeft en papa terug naar ’de winkel’ moet.

Vorige week was papa Alex al de hele tijd met zijn iPhone en iPad in de weer om het wel en wee en de laatste berichten mee te krijgen. De laatste berichten vanuit de media, zijn Kabinet, de politiek, over hoe het fout liep in de winkel van Mark Rutte. Goed fout, want pa moest terug naar Nederland vliegen om aan te horen waarom Mark en zijn mensen de handdoek in de ring gooien. En om eens stevig met Mark te praten over hoe het nu zo fout heeft kunnen gaan. En misschien: waarom niet destijds met de toeslagenaffaire bijvoorbeeld?

Het maakt ook weinig uit. Willem-Alexander wist al dat Rutte kwam om zijn ontslag aan te bieden, namens het voltallige kabinet. Volgens de Grondwet staat dat in de functieomschrijving van een koning: ontslaan en benoemen van ministers. Dat gebeurt per Koninklijk Besluit. Artikel 43 zegt zelfs: “Hij benoemt Ministers en ontslaat hen naar welgevallen”. Naar welgevallen. Het zou potentieel een behoorlijke puinhoop kunnen opleveren.

Van de andere kant denk ik dat het de kracht is van een monarchie. Bij de recentste kabinetsformaties hebben we het wel gezien. De politiek is daarbij tegenwoordig aan zet, wat altijd gekleurde formateurs oplevert. Die handelen in het belang van hun partij en de politieke wind die er waait. En wat je ook van een monarchie vindt, het idee is dat het staatshoofd er voor iedereen is. Dat die niet denkt aan de politieke waan van de dag, maar het belang van alle Nederlanders, voor de lange termijn.

Maar inderdaad, een vacature voor die rol is er niet, een echte geschiktheidstest ook niet. Al denk ik dat een monarch niet universitair geschoold hoeft te zijn. Emotionele vaardigheden en sociale kwaliteiten zijn wat mij betreft zeker zo belangrijk. Iemand die – onder meer tijdens de formatie – als een scheidsrechter de regels en lijnen bewaakt en als een vader de belangen van al zijn kinderen afweegt. Qua tijd die een formatie tegenwoordig duurt, sinds de Tweede Kamer daarbij aan zet is, is het er niet sneller op geworden dan toen Beatrix de touwtjes in handen had.

Geef Willem-Alexander een kans, zou ik zeggen. Misschien vindt hij het zelf wel prima, het is iets waar hij zich niet expliciet over uitlaat. Mocht hij ertoe geroepen worden, dan is ie er. 365 dagen per jaar, als het nodig is. Op zijn vakantieadres of niet. Waar bijvoorbeeld in Denemarken altijd een familielid als regent wordt aangesteld als de koningin het land uitgaat, heeft Willem-Alexander nou eenmaal geen plaatsvervanger. Ook daarvan wist hij van tevoren dat het in de vacature stond.

Beeld: PPE

Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 28, nú in de winkel! Dit nummer bestellen kan hier. Liever online lezen? Klik dan hier.