Houd de boel bij elkaar

21/10/2023

Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 42

Door Rick Evers

Als het aan een nipte meerderheid op het congres van GroenLinks-PvdA ligt, wordt het koningshuis afgeschaft. Het wordt onderdeel van hun verkiezingsprogramma. Sindsdien klinkt er kritiek én bijval.

Zo is ChristenUnie’s Gert-Jan Segers vóór de monarchie. “Alles wat de boel nog een beetje bij elkaar houdt, moet blijkbaar weg”, verzucht hij. “Wat ons rest, is een soort openlucht-twitter.” Hoewel hij waarschijnlijk niet op Segers zal stemmen, is zanger Bastiaan Ragas het met hem eens. “Het koningshuis is de belichaming van de verbeelding, romantiek, het vaderland, verbinding en fantasie. Alles wegsaneren omdat het ’onzin’ of ’uit de tijd’ is, maakt onze wereld plat, over-rationeel en ontmenselijkt. Leve de koning en onze monarchie! Leve de gouden krul!”

Persoonlijk ben ik het daarmee eens. Onze maatschappij is al zo kil en afstandelijk. Een béétje poppenkast, wat weg kunnen dromen maakt het allemaal wat liever. Maar ik heb het idee dat de Oranjes daar zelf een beetje bang voor zijn. Dat ze het credo ’doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ te veel willen uitstralen.

Dat juist Ragas zich uitsprak voor het Koningshuis vond ik grappig, omdat hij zelf ooit in de huid van Willem-Alexander kroop voor een tv-serie. Hij was wat teleurgesteld dat de toenmalige prins nooit een compliment had gegeven voor zijn acteerprestaties. “Dat is niet gebeurd. Jammer, ook omdat ik heb begrepen dat zijn populariteit na het uitzenden van deze serie met 20% was gestegen. Voor en na de serie is er een poll geweest en daaruit bleek dat hij in de ogen van het publiek sympathieker was geworden. Ik ben blij dat ik daaraan heb kunnen bijdragen.” Inmiddels is WA’s populariteit flink gedaald. Wellicht dat Bastiaan’s ’opvolger’ Martijn Lakemeier, die in een nieuwe serie over Máxima de rol van de toenmalige kroonprins op zich neemt, voor verandering kan zorgen.

Ondanks z’n teleurstelling is Ragas nog steeds pro-monarchie. Ik ben er ook van overtuigd dat een monarchie een prima staatsvorm is, al heb je degene die de troon bestijgt niet voor het kiezen. Maar we mogen ervan uitgaan dat diegene zich een leven lang voorbereidt en inzet, het beste voorheeft met ons land en de inwoners, los van de politieke waan van de dag. “Ik ben niet tegen het koningshuis, ik ben vóór democratie, dat is wat anders”, zei voormalig D66-voorman Alexander Pechtold in een podcast. Daar valt wat voor te zeggen.

Toch is het feit dat we een koningshuis hebben óók democratisch. Goed, dat koning Willem de Eerste ooit de troon besteeg, was dat niet. Die werd verzocht om naar Nederland te komen en ons land bijeen te houden. Maar dat we het nog niet afgeschaft hebben, is ook democratisch.

Eenvoudig is dat laatste overigens niet. Voor grote wijzigingen in onze democratie zoals deze moet de Grondwet worden aangepast. Eerst moet het wetsvoorstel in de Tweede Kamer worden behandeld – door de mensen die door het volk zijn gekozen – en vervolgens moet een meerderheid ermee instemmen. Als daarna ook de Eerste Kamer het ermee eens is, wordt de Tweede Kamer ontbonden, zoals dat heet. Er komen dan nieuwe verkiezingen. Zo kan het volk nog eens laten weten of men het ermee eens is. Vervolgens mag die nieuwe Tweede Kamer weer stemmen. Tweederde van alle Kamerleden moet instemmen met de nieuwe Grondwet, anders blijft alles bij het oude. Het feit dat de koning nog zit waar hij zit, is daarom nog steeds democratisch.

Uw stem volgende maand kan een zetje geven in de richting die u wilt. En als het dan zover is en de monarchie moet worden afgeschaft? Dan rest nog de handtekening van Willem-Alexander. “Als het wetgevingsproces democratisch en volgens de regels van de grondwet gaat, accepteer ik alles. Daar heb ik helemaal geen probleem mee. Daar ben ik koning voor.”

Beeld: VPRO

Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 42, nú in de winkel! Dit nummer bestellen kan hier. Liever online lezen? Klik dan hier.