Column Marc van der Linden – De toekomst van Spanje
31/08/2020
In Spanje wil men zo snel mogelijk een referendum houden over de toekomst van de monarchie. Het ijzer smeden als het heet is, noemt men dat geloof ik. Zulke referenda maken in mijn ogen weinig kans. Juan Carlos zal dan eerst zijn verhaal moeten doen, maar ik denk dat de voormalige koning zal blijven zwijgen als het graf. Hij zal iets moeten verklaren wat niet te verklaren valt, namelijk waarom andere koningen hem tientallen miljoenen cadeau hebben gedaan voor kwesties waarvan vooral het Spaanse zakenleven profiteerde. Andersom gebeurde dat ook. Arabische vorsten namen geld aan voor grote orders die hun landen deden in Europa en de VS. Smeergeld noemt men dat negatief, positief heet het commissie. Juan Carlos had zich er nooit toe moeten laten verleiden, maar kan er ook niet voor op de vlucht slaan. Er werd al eens in een boek over hem vermeld dat hij seksverslaafd was en daarom heel veel minnaressen had.
Toch slaat iets van medelijden neer op de man die van Spanje weer een democratie maakte en twee keer van een staatsgreep redde. Die emotie komt los bij de mensen die dat meegemaakt hebben. Zij weten wat hij in zijn goede jaren voor het land gedaan heeft en dat zal hen doen besluiten toch voor de monarchie te kiezen. Wat is het alternatief? Politici die het land er de afgelopen decennia ook niet beter op hebben gemaakt. Catalonië en Baskenland willen sowieso al zelfstandig verder en zullen hun keuze dus helemaal niet over de monarchie laten gaan, maar over hun eigen plannen. Spanje valt uiteen na zo’n referendum. Daarbij kun je je afvragen of de familie zich wel juist laat informeren. Ze willen de sympathie herstellen, maar geen vragen beantwoorden, en dat werkt niet. Speel open kaart of ga een poosje weg omdat het gezin traumatische tijden heeft meegemaakt. Ga met de dochters naar Disneyland en accepteer Juan Carlos weer als vader. Laat hem het geld doneren aan goede doelen. Mensen geloven in een happy end – laat dat dan ook zien. Dat hij zijn familie veel geld wilde nalaten, zal niemand hem verwijten. Hooguit de wijze waarop hij dat binnenharkte. Maar ook het huidige koningspaar zal zich anders moeten gaan gedragen. Koning Felipe heeft een echtgenote die nog steeds niet helemaal snapt dat een koningin zich altijd koninklijk dient te gedragen. Dat het niet helemaal goed gaat tussen Letizia en Felipe en dat zij ook problemen heeft met diens immens populaire moeder Sofía zal zij moeten veranderen. Zo niet, dan zal Felipe van haar moeten scheiden en – desnoods tegen zijn wil – trouwen met een hoogadellijke Spaanse.
Het is de 21ste eeuw in Spanje, het land is veranderd. Het zei bijvoorbeeld meteen ja tegen het homohuwelijk. Maar een monarchie moet ook een beetje een sprookje blijven en in elk geval een voorbeeld. Een monarchie is ook emotie. Een moeder die huilt op het huwelijk van haar zoon of dochter zal in een stemhokje bij een referendum kiezen voor de monarchie, in de hoop dat de frauderende ex-koning schuld zal bekennen en excuses zal aanbieden. De gevangenis hoeft hij niet in. Daar wordt niemand beter van. En van een republiek ook niet. De Oranjes leerden van het gedrag van prins Bernhard, die ook overal bedelde om geld. In een republiek gaat dat niet gebeuren. Al die toch al gewantrouwde politici, veelal ook corrupt, waarvan er een nu in plaats van koning president wil worden. Het is democratischer ja, maar wordt het land, ook nog eens zonder Catalonië en Baskenland, daar beter van?