De macht van de koninklijke nanny
15/03/2025
Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 11
Het is bijna driekwart eeuw geleden dat Greet Hofmans haar eerste stap zette over de drempel van Paleis Soestdijk. Toch is ze vandaag weer actueel. Op de dag dat deze editie van Weekend wordt bezorgd, krijgt ook een biografie over Greet Hofmans een plekje in de schappen.
Ik mocht Het Vertroebelde Oog van historicus Han van Bree al lezen. Het beeld van deze ’heks’ die Paleis Soestdijk in haar ban had, moet nodig worden bijgesteld, blijkt uit het boek. Ze moet meer als mental coach avant la lettre worden gezien dan als een profeet. In Van Bree’s boek wordt duidelijk dat zij helemaal niet zulke rare adviezen gaf, maar vaak juist opbeurende en stimulerende woorden sprak. Ze hemelde haar gesprekspartners vaak helemaal op.
In 1956 kwam de Hof(mans)crisis aan het licht, doordat prins Bernhard het tijdschrift Der Spiegel had getipt over de gebedsgenezeres en haar invloed op Soestdijk. ’Tussen koningin en Raspoetin’, was de bijbehorende kop. Bernhard was zelf degene die haar naar het paleis had gehaald, in de hoop hun jongste dochter prinses Marijke – later Christina – te kunnen genezen. Juliana was juist sceptisch, maar later viel ook zij voor Greet Hofmans. Maar was zij de schuldige? Of waren hun huwelijksproblemen de echte reden?
De twee waren na enkele jaren huwelijk al door de oorlog gescheiden, waarbij Juliana in Canada zat en Bernhard in Londen voor volk en vaderland… de bloemetjes buiten zette. Na die vrijheid terug in het keurslijf én weer luisteren naar je vrouw, dat zal hem niet makkelijk zijn gevallen. Het leven van Bernhard werd eerst nog beheerst door Wilhelmina, die na enkele jaren aftrad, maar wel invloedrijk bleef bij Juliana. Die had daarnaast de vrijgevochten Rita Pennink, de kinderverzorgster die voor Margriet en Marijke zorgde en inwoonde op Soestdijk. Rita groeide uit tot hartsvriendin, die haar als Jula mocht aanspreken. Bij Rita kon ze uithuilen als Bernhard weer eens naar deed. De charmante, slanke Rita vond hij naar verluidt interessanter. Maar Rita ging niet in op de prinselijke avances. Zij was geïnteresseerd in ’het hogere’. Dat was wat zij en Juliana deelden. Dat had ze later ook met Greet Hofmans.
Juliana wilde Hofmans’ hulp niet inschakelen. Ze liet meermaals weten dat ze op wetenschappelijk advies wilde varen en poeierde Hofmans per brief enkele keren af. Het was Bernhard die haar binnenhaalde, hij geloofde heilig in bovennatuurlijke krachten. Rita moest ’voorproeven’ bij Hofmans, en Juliana had álle vertrouwen in het kindermeisje. Diezelfde dag nog werd Hofmans voorgesteld op Soestdijk.
Uit van Bree’s boek blijkt dat ’mejuffrouw Hofmans’ de gesprekspartner de hemel in prees, maar gelijktijdig moest concluderen dat diens partner jammer genoeg nog steeds ’zo aards gebonden is’ en daarmee dus een slechte invloed had. Zo werd een (extra) wig gedreven in het huwelijk. Zou de invloed van zo iemand in deze tijd nog voor te stellen zijn? Voor makers van tv-series en films, en voor ons als media, zijn het dankbare onderwerpen.
Anno nu doet zich geen spirituele hofcrisis voor, al blijft het abrupte vertrek van Eveline van den Bent – jarenlang een spil guur in de hofhouding – veel mensen intrigeren. Was het een kwestie van botsende belangen, een interne machtsstrijd of iets wat nooit aan het licht komt? Ik wil zeker niet zeggen dat de nanny die het schopte tot particulier secretaris net zo’n invloedrijke goeroe was als Hofmans. Maar het blijft opvallend als een invloedrijk figuur in de nabijheid van de koningin plotseling verdwijnt, met een zweem van mysterie eromheen. De Hofmans-affaire leerde dat een k ninklijk huis niet alleen een instituut is, maar vooral een familie – met alle dynamiek, spanningen en conflicten die erbij horen. Uit die episode van toen blijkt: de rol van een nanny moet niet worden onderschat.
Beeld: ANP
Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 11, nú in de winkel! Of lees ‘m online. Liever bestellen? Dat kan hier.
