Toespraak van het jaar
31/12/2023
Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 52
Door Rick Evers
Heeft u de kersttoespraak gezien? Wat viel u op? En hoe zouden de Oranjes naar de kersttoespraak hebben gekeken? Ik kan me zo voorstellen dat Máxima en de drie prinsessen het niet kunnen laten om uitvoerig commentaar te leveren op wat ze op tv zien. En dat Willem-Alexander er misschien verstandig aan doet om zijn dames even gevieren in de tv-kamer te laten. Zo trok Elizabeth zich ook altijd terug als de familie naar haar speech keek.
Terwijl ik dit tik, is de kersttoespraak net opgenomen en de inhoud nog staatsgeheim. Vroeger lekte de inhoud weleens uit omdat door wat eenvoudige trucjes – het veranderen van een jaartal in een webadres – de tekst al te lezen was. Die tijd is voorbij, men is er een stuk voorzichtiger mee geworden. In Blauw Bloed werd vorige week alvast teruggeblikt op de afgelopen tien jaar kersttoespraken van Willem-Alexander. Bijvoorbeeld hoe hij zijn eerste toespraak zittend deed vanaf de Eikenhorst. Volgens mij had hij precies in zijn hoofd hoe hij het wilde. Dat terwijl hij zat ook portretjes van zijn dochters zichtbaar zouden zijn.
Bijzonder was ook dat hij tante Margriet en oom Pieter bedankte voor hun inzet tijdens de regeringsperiode van Beatrix. Een beetje gek misschien, zo’n persoonlijk moment tijdens een landelijke toespraak. Maar misschien voelde hij dat het nodig was, goed voor de familievrede. Nog altijd kan Willem-Alexander op Pieter en Margriet rekenen voor een behoorlijk aantal afspraken in de koninklijke agenda.
Willem-Alexander koos er nog één keer voor om te gaan zitten toen de toespraak eenmalig op Noordeinde werd opgenomen, in de periode waarin het gezin midden in de verbouwing zat van de Eikenhorst in Wassenaar naar Paleis Huis ten Bosch in Den Haag. Wat Blauw Bloed ook opviel: vorig jaar was er niet één verwijzing naar de Bijbel, naar het kerstverhaal of naar Jezus. En dat is toch de reden waarom we kerst vieren. “Anders kan hij toch net zo goed een nieuwjaarstoespraak houden?”, zei verslaggever Arjan toen ik hem over zijn kerstreportage sprak. Zo doen koningin Margrethe van Denemarken en koning Harald van Noorwegen het ook.
De Britten en hun kersttoespraak spannen wat mij betreft wel de kroon. Misschien heeft het ermee te maken dat de grote omroepen beurtelings de opnames verzorgen. Grootse militaire kapellen. Kinderkoren. Sprookjesachtige beelden van Buckingham Palace of Windsor Castle in kerstsfeer. Shots gemaakt met camera’s op kranen, waarbij het bijna een kleine speelfilm lijkt. Dan is het in Nederland een beetje mat, inderdaad. Weinig spektakel. De Britten hebben echt iets om naar uit te kijken. Welke foto zou Elizabeth dit jaar prominent in beeld hebben staan op haar kastje of bureau en welke boodschap geeft ze daarmee af?
Wat ook écht een meerwaarde is, is dat Elizabeth er een echt jaaroverzicht van maakte. Koning Filip doet dat tegenwoordig ook. Beelden laten zien van wat ze het afgelopen jaar hebben meegemaakt tijdens bezoeken en wat indruk op ze heeft gemaakt. Aan ons hof – door Willem-Alexander zelf naar verluidt ook – wordt geregeld geklaagd dat het land niet goed weet wat de koning heeft gedaan in het afgelopen jaar. Combineer dat nou eens, naar goed voorbeeld van de collega’s, met beelden van bezoeken in het koninkrijk. Misschien moet de opname van de kersttoespraak eens worden uitbesteed aan Blauw Bloed, die al jaren trouw de Oranjes achterna reist en alle beelden heeft. Win-win, zou ik zeggen.
Je zou natuurlijk kunnen zeggen: ’Laat de traditie zoals die is.’ Maar zólang bestaat die traditie nog niet. Wilhelmina begon ooit met een kersttoespraak op de radio, wat Juliana en Beatrix overnamen. In 2000 maakte Beatrix pas de overstap naar tv. En Elizabeth? Die liet hem na ruim 50 jaar op tv zelfs eens in 3D opnemen. Een traditie kan dus mee-evolueren!
Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 52, nú in de winkel! Dit nummer bestellen kan hier. Liever online lezen? Klik dan hier.
