WA wil Prinsjesdag op de schop

21/04/2024

Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 16

Door Rick Evers

Prinsjesdag moet anders. De NOS lekte onlangs de plannen voor een vernieuwde opzet voor onze nationale dag van de democratie. Volgens de RVD, die namens het Koningshuis spreekt, is het wat voorbarig allemaal. Ook de Eerste Kamer legt me uit dat het ’nogal prematuur’ is.

De lijst met ideeën die de NOS heeft gepubliceerd, is nogal wild. Paleizen open voor publiek, artiesten op een podium in de Koninklijke Stallen, meer paraderen met de krijgsmacht door de straten, een André Rieu-achtig concert op het Plein en een grotere rol voor Kamerleden. En: meer interactie met de koning. Waar deze lijst vandaan komt? Kort na de laatste desastreuze Prinsjesdag is met alle betrokken partijen gebrainstormd en een ratjetoe van ideeën kwam op de longlist. Vertegenwoordigers van het paleis namens de koning, de RVD, de gemeente, veiligheidsdiensten en natuurlijk de Eerste en Tweede Kamer. Die laatste twee vinden vooral dat ze doen wat ze moeten doen: het organiseren van de Troonrede en zorgen dat het koffertje wordt aangeboden. Dat is het noodzakelijke. De koning moet die toespraak voorlezen, maar dat hij met zoveel bombarie – en zijn familie – naar de Koninklijke Schouwburg komt en een balkonscène doet, is zijn pakkie-an. Hij mag ook met een caravan, kruipend of met de auto. Voor de veiligheid zou het laatste ongetwijfeld de voorkeur hebben. Efficiënt en weinig risico.

Maar goed. Vroeger was Prinsjesdag leuk. Een dagje uit voor de Haagse kinderen die vrij van school kregen én voor velen die vanuit alle uithoeken van het land naar Den Haag kwamen. Maar de laatste keer was de gezelligheid ver te zoeken. Het gejoel en gefluit, omgekeerde vlaggen, spandoeken. Prima dat er gedemonstreerd wordt, maar moet dat nou echt zo vlak voor het balkon?

Tot overmaat van ramp maakte de politie de verkeerde hekken als eerste open en kregen in plaats van de jongeren en de fans juist de demonstranten alle ruimte. Willem-Alexander zag het vanachter het gordijn gebeuren en zou op zijn zachtst gezegd tandenknarsend hebben toegekeken. De druppel. Na jaarlijks naar steeds legere tribunes aan te hebben gekeken, was de maat na het uitfluiten vol. Ik snap het wel. Wie heeft er zin om €21,50 te betalen voor een plekje op de tribune, terwijl je je onveilig voelt door de grimmige sfeer? Dan neem je je schoolklas liever mee naar de speeltuin. Bovendien: waarom kan op Koningsdag worden volstaan met een enkel hekje en is de koninklijke familie letterlijk aanraakbaar, terwijl er op Prinsjesdag een dubbele rij hekken staat?

Vergelijk het eens met Denemarken, waar aan de hele troonswisseling, met rijtoeren en meerdere balkonscènes, geen enkel dranghek te pas is gekomen. En toch waren er honderdduizenden mensen op de been. De initiatiefnemer voor een ommezwaai op de derde dinsdag van september? De koning zelf, zo bevestigt ook de gemeente, hij is ’de aanjager’. Hij is het beu dat demonstranten de boventoon voeren op Prinsjesdag en dat daardoor de gewone Nederlander uit de provincie wegblijft. Het feestgevoel is in de residentie de laatste jaren vér te zoeken.

Dat geldt anderzijds ook voor de tekst in de troonrede, die geeft weinig reden tot feest. De koning verkondigt wel de boodschap – don’t shoot the messenger – maar het slechtnieuwsbericht dat hij moet uitspreken, komt vanuit het kabinet. Het lijstje van de NOS was een wensenlijst, waarvan in de komende jaren wellicht plannen tot uiting gaan komen. De eerste stappen zijn naar verluidt al gezet. Paleis Noordeinde en de stallen openstellen op Prinsjesdag zelf is haast onmogelijk door alle drukte op die dag. Maar in de week erna, dat zou toch kunnen? Nog een puntje voor de brainstorm: stel dan ook de kleding van het koninklijk gezin tentoon. Want de meest gestelde vraag die dag is niet: ’Wat staat er in de Troonrede?’, maar: ’Wat hebben ze aan?

Beeld: ANP

Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 16, nú in de winkel! Dit nummer bestellen kan hier. Liever online lezen? Klik dan hier.