Wat dacht Willem?

02/11/2024

Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 44

Afgelopen week reed ik richting de Veluwe. Wat is het toch prachtig, zeker als in de vroege ochtend de mist nog over het land hangt en de zonnestralen erdoorheen schijnen. Met de kleurige herfstbladeren erbij is het een magisch gezicht. Alleen dat maakt het al een feest om over de glooiende wegen richting Apeldoorn te rijden. Ik kom er graag.

Door Rick Evers

Ook al ben ik geboren, getogen en nog altijd thuis in Brabant – waar buitengewone bossen zijn en heerlijke heide – het is een feest om bijvoorbeeld over het Kroondomein te kuieren of te genieten van de Hoge Veluwe. Vaak maak ik ook nog een stop bij Paleis Het Loo. Nog niet zo lang geleden was ik er omdat prinses Beatrix bij de opening was van de tentoonstelling met Andy Warhol’s portretten van de Reigning Queens. Naar verluidt was Beatrix de enige die écht positief reageerde. Ze had na een eerste ontwerp naar verluidt gezegd dat het best “een beetje minder Beatrix en een beetje meer Warhol” mocht zijn.

Ze is naast haar liefde voor beeldende kunst groot liefhebber van de uitvoerende kunsten, van moderne dans en klassieke muziek. Onlangs was ze samen met haar schoondochter Máxima bij het jubileumconcert van het Amsterdam Baroque Orchestra & Choir en daar wilde ik graag bij zijn. Oké, ook om te genieten van de muziek. Maar vooral om mee te krijgen hoe Beatrix voorafgaand, in de pauze en na afloop is. Is ze nog net zo bevlogen als pakweg vijftien jaar geleden, toen ik haar als koningin regelmatig in een vergelijkbare situatie zag? Het is wel duidelijk dat haar hart er nog steeds sneller van gaat kloppen. Van ons als media trouwens ook, zij het op een andere manier.

Hoewel we op behoorlijke afstand stonden, is het lastig om het goed te doen in haar ogen en dat laat ze merken. Ik vind zelf: ze kiest hier niet voor zomaar een avondje uit, net als wij journalisten, cameramensen en fotografen. We komen allemaal voor hetzelfde doel: aandacht besteden aan het jubileumconcert. Ik houd dan ook mijn hart vast voor het bezoek dat prinses Beatrix binnenkort brengt aan Sint Maarten en Saba in het Caribisch gebied.

Ze gaat er naar een maritiem onderzoekslaboratorium, per boot langs de mangroven, ze heropent het door de orkaan verwoeste vliegveld, doet wat voor Jantje Beton, noem maar op. Ik verheug me op het programma, op de zon en de mensen, maar kan me bij voorbaat alvast zenuwachtig maken over de prinses. Tijdens het vorige Caribenbezoek had ze bijvoorbeeld nog bozig de huis fotograaf – die daar gewoon mocht zijn – weggestuurd. Daarna bood ze gelukkig wel lachend haar excuses aan.

De eerste stop is een oude plantage, die tegenwoordig is opengesteld voor de inwoners, een plek waar flora en fauna in ere worden gehouden. Het was Beatrix’ overgrootvader koning Willem III die de afschaffing van de slavernij formeel ondertekende. Helemaal netjes ging dat niet, tot slaaf gemaakten moesten bijvoorbeeld nog tien jaar ’betaald’ op de plantage blijven werken, als overgangsfase. Voor zover bekend stond de koning echt achter de afschaffing.

Des te vreemder is dan de kast die nu centraal staat in een tentoonstelling op Paleis Het Loo. Tien jaar na de afschaffing van de slavernij kocht diezelfde Willem in Italië een set meubels, waaronder een donkere houten kast. Een soort dressoir. Hij zette deze en een gelijk exemplaar prominent in de witte eetzaal. De prachtig uitgesneden putti – mollige kinderfiguurtjes – zullen misschien in het oog zijn gesprongen. De ’poten’ vingen vast weinig licht. Dat is nu wel anders. Twee zwarte mannen, geknield en geketend, torsen de last. In de expositie staan allerlei perspectieven centraal, het vak manschap en de pijn. Ga eens kijken, als u op het paleis bent. Wat denkt u? Ik dacht vooral: wat zou Willem toentertijd hebben gedacht?

Beeld: ANP

Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 44, nú in de winkel! Of lees ‘m online. Liever bestellen? Dat kan hier.