Column Marc van der Linden – Boeken over Oranjes worden steeds spannender
12/04/2021
Er zijn in de afgelopen jaren diverse interessante boeken verschenen over de Oranjes. Dat klinkt een beetje als een open deur, maar decennialang daarvoor stelden die boeken over de koninklijke familie over het algemeen maar weinig voor. Schrijvers moesten over speciale bronnen beschikken die hun, op voorwaarde van anonimiteit, zaken wilden vertellen die nog niet algemeen bekend waren. Voor een boek is dat echt nodig, vind ik. Anders krijg je omgekeerde archieflades van alles wat al eerder in de boeken of tijdschriften heeft gestaan. Er is best een groot publiek voor dat soort boeken, maar dat wil vaak ook veel mooie foto’s en dat zorgt voor een conflict. Want een boek met veel foto’s wordt vaak niet zo serieus genomen, iets wat niet altijd terecht is. Groot probleem was verder dat goede bronnen bijna altijd anoniem wilden blijven. Dat kwam door de harde houding van de Oranjes tegenover iedereen die openhartig met een schrijver een gesprek had gevoerd. Die mensen waren nooit meer welkom ten paleize. Het allergrootste probleem was en is echter dat de belangrijkste stukken waarin zwart op wit staat wat er nu werkelijk is gebeurd in die kwesties, pas vijftig jaar na de dood van de betrokkene geopenbaard mogen worden. Dat betekent dus dat pas in 2054 alle stukken over koningin Juliana en prins Bernhard, die in 2004 zijn gestorven, openbaar worden. Met een flinke portie geluk maak ik het nog mee, maar ik ben dan dik in de tachtig. Zouden er dan nog veel mensen echt interesse hebben in wat er zoal gebeurd is?
Na het overlijden van haar ouders gaf koningin Beatrix relatief snel al aan de bevriende historicus Fasseur opdracht om de huwelijkscrisis van Juliana en Bernhard uit de jaren vijftig te onderzoeken. Hij kreeg toegang tot de archieven, het rapport en oud-medewerkers. Zijn boek verbaasde velen. Bernhard viel hooguit te verwijten dat hij een man met behoeftes was geweest, terwijl Juliana zich te veel bezighield met haar dochters en religie. Zij had willen scheiden, maar dat mocht niet van de staat. Het was een keerpunt. Vele betrokkenen waren boos over die conclusie en gaven, uit bescherming van Juliana, aan haar biografe Jolande Withuis alle correspondentie die ze met Juliana hadden gevoerd. Daar kwam heel veel uit wat een totaal andere blik op Bernhard en Juliana wierp. Prompt waren de dochters boos. Recentelijk kwam er een boek uit over Irene’s huwelijk met de Spaanse troonpretendent Carlos Hugo. Dankzij vrienden en Spaanse documenten en een voormalige topambtenaar kunnen we nu alles lezen over de achtergronden van dat huwelijk. Prinses Irene wilde echter niet meewerken, en dat is natuurlijk haar goed recht. En dan ligt nu het boek Zakenprins in de winkels, over de soms wat duistere handel en wandel van de jonge prins Bernhard en zijn compagnons. Ik vond het niet wereldschokkend, maar dat hoeft ook niet. Het was duidelijk dat de twee schrijvers goed onderzoek hebben gedaan. Ondanks ’n zeer bescheiden medewerking van de andere partij, hebben ze er een lekker leesbaar boek van gemaakt. En voor wie voor de plaatjes gaat, ook die staan er ruimschoots in.