Column Marc van der Linden – Tijd voor nieuwe lintjes
04/05/2020
Toen Beatrix een paar jaar koningin was, heeft ze met de Kanselarij Der Nederlandse Orden de uitreiking van de onderscheidingen onder de loep genomen. Het moest democratischer en eerlijker. Het was namelijk afhankelijk van iemands maatschappelijke positie welke onderscheiding iemand kreeg. Een directeur kreeg vanzelf een hogere graad dan een werknemer. Kamerleden werden zelfs tot 1996 automatisch na tien jaar in het parlement Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Dat is aangepast, ze krijgen het bij hun afscheid áls ze minimaal tien jaar in de Kamer hebben gezeten.
Hans Janmaat, de omstreden leider van de Centrumpartij en Centrumdemocraten kreeg echter destijds geen lintje, ondanks het feit dat hij dertien jaar in de Kamer had gezeten. Het leek een politieke afrekening omdat Janmaat veroordeeld was wegens discriminatie en mensen met een strafblad in principe geen onderscheiding kunnen krijgen. Ook daar wordt echter steeds meer van afgeweken. Of ficieel hoort iedereen pas een koninklijke onderscheiding te krijgen na ’bijzondere verdiensten’. Bij de aanvraag moet duidelijk gemaakt worden dat iemand meer heeft gedaan dan werk alleen. Het moeten ook vooral onbetaalde werkzaamheden zijn. Maar hoe verklaar je dan een koninklijke onderscheiding voor een minister of een staatssecretaris die amper een jaar in de regering heeft gezeten en dan al recht heeft om als Ridder in de Orde van Oranje-Nassau door het leven te gaan? Het was de bedoeling dat mensen die 40 jaar veel tijd aan lokaal vrijwilligerswerk hadden besteed dat ook konden worden, maar in de praktijk krijgen zij meestal de laagste onderscheiding: Lid in de Orde van Oranje Nassau. Die is ook dit jaar het meeste uitgereikt. Alles wat op lokaal niveau is gedaan, wordt meestal beloond met Lid. Wiens bijzondere verdiensten een landelijke uitstraling hadden, wordt ook Lid. Dit geldt in principe voor alle Bekende Nederlanders. Het is Jan Smit van harte gegund dat hij op zijn 34ste Ridder in de Orde van Oranje-Nassau is geworden, maar is het wel eerlijk tegenover die keiharde anonieme werkers die tientallen jaren vrijwilligersfuncties vervullen? En nog iets: Marco Borsato werd enkele jaren geleden Of ficier in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Die is speciaal voor mensen die zich met cultuur bezighouden. De Nederlandse Leeuw is een hogere onderscheiding dan Oranje-Nassau en of ficier is weer hoger dan Ridder. Waarom werden eerder
Frans Bauer en nu Jan Smit ’slechts’ ridder terwijl deze zangers veel succesvoller waren in het buitenland dan Marco? Kortom, het is weer tijd voor herziening, ook door de coronacrisis. Alle helden uit de zorg zijn bij deze lintjesregen overgeslagen, omdat de aanvragen al in oktober binnen moeten zijn. Er wordt overigens overwogen om voor alle mensen die door het virus momenteel veel harder dan normaal werken, bijvoorbeeld in de zorg of pakjesbezorgers, een speciale onderscheiding in het leven te roepen. Meer dan terecht, lijkt me.