Hof moet inclusiever
28/10/2023
Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 43
Door Rick Evers
Duurzaamheid is een thema waar niemand onderuit komt. Denk aan het statiegeld op blikjes, de toeslag op plastic verpakkingen. Maar natuurlijk ook aan de gestegen energieprijzen, thuis en aan de pomp. Net als diversiteit is duurzaamheid een thema dat de zogenaamde Gen Z – mensen uit Generatie Z, geboren tussen 1997 en 2012 – hoog in het vaandel heeft staan.
Wie wat conservatiever of afwachtender is, wordt door hen al gauw rollend met de ogen neergezet als ’boomer’, verwijzend naar de generatie die geboren is tijdens de babyboom na de Tweede Wereldoorlog. “Als vanouds zijn universiteiten de broedkamers voor de elites van morgen, dus als ’Gen Z’ ooit de bovenlaag vormt, ziet het er voor de monarchie niet zo best uit”, schrijft Kemal Rijken in zijn boek Monarchie. Hij vraagt zich af hoe de koning kan voorkomen dat het koningshuis voor de volgende generatie op veel fronten uit de tijd zal raken. Onder meer door thema’s als duurzaamheid en diversiteit te omarmen, zo denkt hij. Paleizen vergroenen, het wagenpark duurzaam maken, stoppen met jagen en zo min mogelijk in het vliegtuig stappen, zo adviseert hij het hof in het boek. Bovendien: “Het hofpersoneel moet veel inclusiever worden.” Hoe moet dat allemaal dan, vraag ik me af.
Als ik rondloop op de paleizen, zie ik de laatste tien jaar echt wel veranderingen. Allereerst is een groot deel van de vacatures openbaar, terwijl vroeger juist schimmig werd gedaan, met kruiwagens en vriendjespolitiek. Lakeien waren van oudsher alleen mannen. Het liefst ongehuwd, als het even kan homoseksueel. Want deze mannen – zonder gezin dat thuis op hen wacht – zouden altijd klaar kunnen staan voor de koninklijke familie.
Dat is tegenwoordig wel anders: ik zie steeds meer dames in lakeienuniform door de paleisgangen lopen. Het lijkt er zelfs op dat juist vrouwelijke lakeien vóór aan de rode loper worden gezet als Willem-Alexander en Máxima ze meenemen op staatsbezoeken naar andere koninkrijken. Om te laten zien dat het Nederlandse hof modern is? Dat Overijssel, Zeeland en Zuid-Holland tegenwoordig een dame als Kamerheer hebben, vind ik prachtig. Van de adjudanten van de koning is de helft op dit moment vrouw.
Maar diversiteit is natuurlijk meer dan alleen de verhouding man-vrouw. Het gaat ook om afkomst, iets waar Willem-Alexander wettelijk gezien geen onderzoek naar mág doen. Maar in het paleis zie je duidelijk dat het personeelsbestand niet alleen bestaat uit bijvoorbeeld Scheveningse jongens.
Een belangrijke adviseurs van het koningspaar is Hassan Outaklla, hij heeft een Marokkaanse achtergrond. Máxima’s particulier secretaris Xiaoling Wu heeft Aziatische roots. In alle lagen van het personeel, van huishoudelijk tot administratief, zie je verscheidenheid.
Terug naar duurzaamheid: wat kan de koning nog meer doen? Zijn moeder en zijn vrouw rijden in een hybride auto. Zelf rijdt hij nog diesel, maar zijn auto nu al laten vervangen is ook niet duurzaam. Ik zie op de binnenplaats wel veel elektrische auto’s en laadpalen voor het personeel. Alle lampen in de paleizen, ook de antieke kroonluchters, hebben tegenwoordig ledlampjes. En het feit dat eeuwenoude paleizen worden gebruikt in plaats van een nieuw kantoorpand heeft ook iets duurzaams, toch?
Paleis Noordeinde krijgt bovendien een kleine 200 zonnepanelen. Al wil Willem-Alexander ze ook op Huis ten Bosch, dat mag dan weer niet omdat dat niet past bij dit Rijksmonument. Daar wordt energie bespaard door gordijnen en luiken zo veel mogelijk gesloten te houden.
En zeg eens eerlijk, heeft u thuis nog een theemuts? Op het paleis hebben ze die wel en ze worden zelfs nog gebruikt. Kan het nog duurzamer? Maar ik kan me voorstellen dat Gen Z geen flauw idee heeft wat een theemuts nou precies is…
Beeld: ANP
Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 43, nú in de winkel! Dit nummer bestellen kan hier. Liever online lezen? Klik dan hier.
