Kirk Douglas (103) overleden

06/02/2020

De Amerikaanse acteur Kirk Douglas is op 103-jarige leeftijd overleden. Dat maakte zijn zoon Michael bekend.

Kirk Douglas speelde in tientallen films. Zijn bekendste rol was die van Spartacus in de gelijknamige film van Stanley Kubrick uit 1960. Douglas was van 1943 tot 1951 getrouwd met actrice Diana Douglas. Samen kregen zij onder andere zoon Michael, eveneens een bekende acteur.

Wereldberoemd werd hij met zijn gedreven acteerwerk. Maar ook buiten het witte doek manifesteerde hij zich als een krachtige persoonlijkheid die de strijd aanbond met onrecht en armoede.

Issur Danielovitch Densky, zoals Douglas eigenlijke heette, werd op 9 december 1916 geboren in de industrieplaats Amsterdam – ten westen van New York – als zoon van arme joods-Russische immigranten. Al op jonge leeftijd kwam hij in aanraking met het harde straatleven en verdiende vaak wat bij met bokswedstrijden.

Toch slaagde Densky erin zijn middelbare school af te maken en een plekje te veroveren op de American Academy of Dramatic Arts, een toneelschool in New York. Begin jaren veertig kreeg hij zijn eerste kleine rollen op Broadway en veranderde zijn naam in Kirk Douglas. Na een onderbreking van drie jaar in de Tweede Wereldoorlog, waarin hij als marinier vocht, besloot Douglas in 1945 filmacteur te worden.

Doorbraak

In 1949 beleefde Douglas zijn doorbraak met zijn rol als de gewetenloze bokser Midge Kelly in Champion, de eerste film waar hij een Oscarnominatie voor kreeg. In zijn verdere filmcarrière zou Douglas blijven uitblinken in het neerzetten van krachtige persoonlijkheden. Dat de ene keer als keiharde en egoïstische schurk, de andere keer juist als bestrijder van onrecht.

Gedurfd was het besluit van Douglas om begin jaren vijftig een eigen filmmaatschappij, Bryna Company, op te richten. Daarmee wilde hij zich onttrekken aan de enorme macht van de grote filmbazen. Nog gedurfder was het dat Douglas in 1958 scenarioschrijver Dalton Trumbo in dienst nam. Trumbo had in 1947 geweigerd mee te werken met de commissie tegen on-Amerikaanse activiteiten onder leiding van de beruchte senator McCarthy. Hij stond sindsdien, net als vele van zijn vakgenoten, op een zwarte lijst. Met zijn moedige actie doorbrak Douglas deze ban. Trumbo zou het scenario schrijven voor de klassieker Spartacus uit 1960, waarin Douglas de hoofdrol van Romeinse slaaf speelt.

Mislukte pogingen

Minder succesvol was Douglas bij de verfilming van One Flew Over The Cuckoo’s Nest, het boek van Ken Kesey waarvan hij in 1963 de rechten had verworven. Na een aantal mislukte pogingen droeg hij het project over aan regisseur Milos Forman. Die slaagde er met Douglas’ oudste zoon Michael in een onvergetelijke film te maken over de wantoestanden in een psychiatrisch ziekenhuis. Michael Douglas wist als uitvoerend producent een van de vijf Oscars voor de film in de wacht te slepen.

Naast zijn filmwerk stortte Douglas zich in de jaren tachtig op liefdadigheidswerk. Zo richtte hij eind jaren zeventig een stichting op die zich tot op de dag van vandaag inzet voor het welzijn van arme kinderen in Amerikaanse steden. Douglas en andere acteurs die zich voor de organisatie inzetten kregen in 1981 uit handen van de toenmalige president Carter de Medal of Freedom, de hoogste Amerikaanse burgeronderscheiding.

Ere-Oscar

Begin 1996 werd de toen bijna 80-jarige Douglas getroffen door een zware hersenbloeding. Enkele maanden later en nog maar nauwelijks hersteld nam de moeilijk uit zijn woorden komende Douglas in Los Angeles een ere-Oscar in ontvangst voor zijn hele carrière. Regisseur Steven Spielberg, die de prijs uitreikte, prees Douglas expliciet om zijn moed en geweten.