Lintje voor Rutte

18/05/2024

Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 20

Door Rick Evers

Het zinderde in Royaltyland, om het zo maar te zeggen. Er stond wat te gebeuren. Wát precies, dat wist niemand.

De ene redactie zocht alvast de mooiste foto’s uit het leven van Beatrix uit. Bij het andere medium focusten ze zich op Amalia. Nee, wereldschokkend zou het niet zijn en een overlijden van een lid van het Koninklijk Huis zou ook anders worden aangepakt. Maar wat dán? Beatrix die haar hoed aan de wilgen hangt. Of Pieter en Margriet. Het is per slot 25 jaar geleden dat Juliana deed. Of Alexia die haar rechten op de troon wil opgeven? Na alle kritiek over haar optreden op Koningsdag kon ik het me wel voorstellen. Eén van de dochters zwanger, het zou toch niet zo zijn?

Om kwart voor vier zou er een Kamerbrief worden verstuurd en een uur later zou minister-president Rutte de pers te woord staan. Met enkele andere collega’s was ik via WhatsApp in contact en we verversten als bezetenen om 15.44 uur de pagina’s van de Tweede Kamer. 15.45. 15.46… Het werd 16.00 uur. Nog steeds geen brief. Pas om zes over vier popte er een reeks documenten op, waaronder een brief van prinses Amalia aan premier Rutte. Ze stort haar inkomen niet langer terug. Dat hoeft ze ook niet, want ze heeft er wettelijk recht op. Even denk ik: best sympathiek, ze mag ook gewoon een huis op onze kosten laten regelen. Staat ook in de wet.

Maar dan valt het kwartje. Ze wil sparen voor haar ambtswoning, maar niet van haar salaris – wettelijk gezien een uitkering – maar van de onkostenvergoeding. Daar kan ik niet bij. Ik had goede hoop dat Amalia ánders was. Een andere weg koos. Dat ze begrip had voor de situatie in de maatschappij. Alleen al door die vergoeding in eerste instantie terug te storten in de staatskas. In haar brief drie jaar geleden, toen ze nét geslaagd was voor haar gymnasium, vond ze het ongepast ten opzichte van haar leeftijdsgenoten. Nu blijkt die solidariteit met andere leeftijdsgenoten die een huis zoeken niet meer te vinden.

En de Eikenhorst dan, vraag ik me af. Dáár is toch alle ruimte, bovendien van alles voorzien wat betreft veiligheid. Of Noordeinde 66, het pied-à-terre van prinses Beatrix in Den Haag, dat kunnen ze de komende jaren toch bést samen delen? Nee, Amalia wil zélf wat opbouwen. Dat begrijp ik goed, maar ik begrijp niet dat dat kan van de onkostenvergoeding. Een minister bijvoorbeeld mag dat doen van zijn of haar salaris, maar niet van geld dat bedoeld is voor het ministerie. Het Koninklijk Huis is, als organisatie, enerzijds net een ministerie. Met als grote verschil dat er geen bonnetjes hoeven te worden overlegd. En dat heeft voor heel wat schimmigheid gezorgd de laatste jaren.

Van torenhoge kosten van onderhoud van meubilair tot de manier waarop sommige kosten bij andere ministeries worden afgeschreven. Transparantie is daarover nauwelijks. En waar ministeries budget dat eventueel overblijft terugstorten in de schatkist, hoeft het koningshuis dat niet. Mark Rutte heeft sinds hij 2010 premier werd heel wat problemen van de Oranjes onder de pet gehouden of kunnen rechtbreien voor de Tweede Kamer. Het zal niet voor niets zijn dat Amalia nu nog even, vlak voor Ruttes vertrek, deze brief stuurt. ’Doe het nu Amalia, nu kan het nog, deze premier praat het wel goed.’

Het is nog maar afwachten hoe zijn opvolger ermee zal omgaan, zeker als die door de PVV wordt aangewezen. Ja, het dragen van de ministeriële verantwoordelijkheid voor de leden van het Koninklijk Huis, hun uitspraken en gedragingen is volgens de grondwet de taak van de premier. Maar zoals Mark Rutte dat heeft gedaan in zijn tijd als premier, dát zal in de ogen van de Oranjes zeker wel een lintje verdienen…

Beeld: ANP

Deze column is gepubliceerd in Weekend nummer 20, nú in de winkel! Dit nummer bestellen kan hier. Liever online lezen? Klik dan hier.