Column Marc van der Linden

27/01/2020

Monarchieën worden voortdurend met veranderende tijden geconfronteerd. In de afgelopen decennia is er wel erg veel over de koningshuizen heen gekomen. Of het nu een richtmicrofoon – waarmee gesprekken van veraf kunnen worden opgenomen – of internet was, het werd als bedreiging ervaren. Dat is vreemd, want koninklijke familieleden lijken altijd erg geïnteresseerd te zijn in nieuwe ontwikkelingen en ook in toespraken worden de nieuwe tijden zeer gewaardeerd. Zodra het echter bij de monarchie wordt gebruikt, wordt het als een inbreuk beschouwd. Daarom duurde het lang voordat de vorstenhuizen internet omarmden. Er kwamen eerst alleen wat sites met informatie, later aangevuld met een agenda. Inmiddels kunnen er op de meeste sites foto’s worden gedownload van de leden van het Koninklijk Huis. Vroeger moest je die bestellen en had de overheid een eigen winkel waar deze foto’s te koop waren. Ook als informatiebron zijn de koningshuizen nu veel gemakkelijker klaar. Scholieren die ’iets’ met de Oranjes willen doen, worden verwezen naar de site koninklijkhuis.nl of koninklijkeverzamelingen.nl en kunnen daar genoeg vinden om mooie opstellen of presentaties mee te maken. Via Twitter en Instagram wordt op de actualiteit gereageerd of wordt een leuke foto gedeeld.

De Oranjes waren rijkelijk laat met het omarmen van zulke media. Dat had alles te maken met de angst van koningin Beatrix voor alles wat op het web te vinden was. Ze vond het, zo hoorde ik, griezelig. En ze werd in haar angsten bevestigd toen bekend werd dat prins Friso en zijn Mabel artikelen op Wikipedia, een digitale encyclopedie, hadden herschreven. Via de gebruikte IP-adressen werd ook duidelijk dat het vanuit Huis ten Bosch was gebeurd. Ik weet niet of het Beatrix ooit verteld is, maar de Rijksvoorlichtingsdienst maakte in de tijd dat de overheid druk bezig was alles digitaal te maken kapitale fouten. Zo werden alle foto’s die ooit in opdracht van de Oranjes waren gemaakt online gezet. Een prachtig initiatief, maar de RVD had ook de afgekeurde foto’s keurig bewaard in hetzelfde archief. De ambtenaren die waren ingehuurd om alles digitaal te maken, werkten doos voor doos af en alles was daarna op gahetna.nl te zien. Het ging om duizenden foto’s en het was heel leuk om er doorheen te gaan omdat er veel vergeten foto’s tussen zaten. Maar wie doorkeek, zag dus ook foto’s die nooit in de openbaarheid hadden mogen komen. Vaak met een klein commentaar in de kantlijn. ‘Afgekeurd door HM’ stond bij een aantal foto’s van Juliana, maar ook ‘Afgekeurd door PB’, prins Bernhard dus; zelden bij zijn eigen foto’s, meestal bij die van zijn vrouw. Beatrix deed het anders. In haar tijd werden vooral dia’s gemaakt. Zij zette een kruis of streep door de dia’s die ze niet mooi vond. Ik geloof dat het een jaar duurde voordat men in de gaten kreeg dat al die beelden óók op internet waren gezet. En juist die verboden foto’s waren natuurlijk het beste bekeken…